Sparrendaal is een belangrijke buitenplaats gelegen in Driebergen, onderdeel van de grote gordel van landgoederen en buitenplaatsen genaamd “De Stichtse Lustwarande”. Het Schaepmanmonument en het voormalige seminarie maken deel uit van het landgoed Sparrendaal. Op oudere kaarten staat een huis Laen Wijck als voorganger, maar daarover is verder niets bekend.
Het huidige hoofdgebouw en de beide ‘bouwhuizen’ zijn gesticht in 1754, op een bestaand landgoed. Het buitenhuis is gebouwd in Hollandse Lodewijk XV stijl.
Bij de buitenplaats hoorde ook een nog bestaande slangemuur.
Slangemuur bij Sparrendaal, aan de zijde van de Bosstraat
In het noordelijke deel van het landgoed is een sprengenstelsel aangelegd, dat nog grotendeels bestaat.
Er zijn twee sprengkoppen, de Sleutelkom heet sinds begin 20e eeuw Acaciavijver, de andere de Koekepan. Ze zijn goed zichtbaar op de kaart van Marmont van 1804. Deze kaart staat op de pagina over het landgoed…
Omstreeks 1805 wordt het dak van het hoofdgebouw verhoogd en worden beide bouwhuizen vergroot naar de achterzijde, waarbij er een verhoogde kap op komt. Op 23 december 1805 koopt P.J. van Oosthuyse Sparrendaal (de Franse en Bataafse troepen waren toen al weg uit Austerlitz). Hij koopt in 1806 ook landgoed en gerecht Rijsenburg (zonder kasteel).
Op 5 oktober 1806 is Nederlands eerste koning, Lodewijk Napoleon, er te gast en logeert er op doorreis naar Duitsland. Gedurende korte tijd biedt van Oosthuyse het oostelijk bouwhuis aan als katholieke schuilkerk.
Van Oosthuyses kleinzoon Thomas van Rijckevorsel verkoopt Sparrendaal in 1854 aan het bisdom Utrecht. Het gebied ten zuiden van de Hoofdstraat, de overtuin, wordt in 1857 verkocht. Daar wordt buitenplaats de Wildbaan gesticht.
Het bisdom verhuurt vanaf 1884 Sparrendaal aan de familie van Vollenhoven. Dr. Schaepman is een regelmatige gast bij de familie van Vollenhoven op Sparrendaal. Maurits van Vollenhoven junior staat in 1903 aan het sterfbed van Schaepman in Rome. Diplomaat Maurits van Vollenhoven (junior) neemt in 1928 de huur over, na het overlijden van zijn moeder. In de periode van de Van Vollenhovens komen belangrijke gasten op Sparrendaal, waaronder Herbert Hoover, prins Youssoupov en koningin Victoria Eugenia van Spanje.
Rond 1935 vindt een restauratie plaats, waarbij de oude roedenverdeling van de vensters in het hoofdgebouw wordt teruggebracht. Sparrendaal wordt echter langzaam aan steeds minder gebruikt.
Restauratie en nieuwe bestemming
O.a. plaatselijk kunstenaar en amateur-historicus Wim Harzing ijvert jarenlang voor een goede bestemming voor het leegstaande Sparrendaal. Het bisdom verkoopt in 1954 Sparrendaal aan de gemeente Driebergen-Rijsenburg. Sparrendaal wordt gerestaureerd door J.B. baron van Asbeck van 1957-1964 en dan in gebruik genomen als raadhuis.
Bij de restauratie worden de bouwhuizen aangepast en wordt ook de Franse tuin achter het oostelijke bouwhuis aangelegd. De slangemuur wordt gerestaureerd.
Na de bouw van een nieuw gemeentekantoor in 1974 worden er in Sparrendaal alleen nog raadsvergaderingen, recepties en huwelijken gehouden. De openbare bibliotheek en VVV-kantoor zijn enkele jaren gehuisvest in het westelijk bouwhuis.
Er is jarenlang onduidelijkheid over de functie die de gemeente nog aan Sparrendaal wil toekennen. Uiteindelijk wordt Sparrendaal in 2000 voor fl. 1,- verkocht aan vereniging Hendrick de Keyser, die het opnieuw restaureert (2000-2002). Een stichting exploiteert de hele buitenplaats voor vereniging Hendrick de Keyser. De gemeente huurde het gebouw deels terug voor de functie van raadhuis. Door de gemeentelijke herindeling per 1 januari 2006 is de functie van raadhuis vervallen.
Betekenis
Sparrendaal heeft een waardevol goed bewaard interieur met fraaie schilderingen en behoort mede daardoor tot de top van huizen in Nederland uit die tijd.
Hoewel het geen door de Staten van Utrecht erkende ridderhofstad is, komt buitenplaats Sparrendaal toch voor in het Kastelenboek van de provincie Utrecht (van J.D.M. Bardet), vanwege de belangrijke rol in de geschiedenis. Mede doordat het in economisch slechte tijden eigendom was van het aartsbisdom Utrecht, dat niet overwoog te verkopen voor verkaveling, is er een relatief groot deel van de buitenplaats bewaard gebleven. Het Park Sparrendaal (inclusief Seminarieterrein) beslaat ongeveer 30 ha en is centraal gelegen in de stedelijke bebouwing van Driebergen. Er zijn verschillende tuinstijlen in te herkennen.
Schaepmanblog 
