Geschiedenis 1 – Landgoed Sparrendaal

Tags

Driebergen, Schaepman, Schaepmanmonument, Seminarie, Sparrendaal

Het landgoed

In 1642 koopt mr. Jacob van Berck, griffier van het hof van Utrecht, in Driebergen een hofstede met landerijen die reiken van de Langbroekerwetering tot aan de woeste gronden ten noorden van de Arnhemsebovenweg. De hofstede lag op het huidige voorplein van Sparrendaal. Waarschijnlijk is die in 1672 (het Rampjaar) in de as gelegd toen Franse troepen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bezetten.

Sparrendaal

In 1754 sticht zijn achterkleinzoon, ook Jacob van Berck, oud-burgemeester van Utrecht, hier een nieuwe buitenplaats, waarvoor bestaande gebouwen worden gesloopt. Het aanvankelijk Sper en Dal genoemde huis is gebouwd in Hollandse Lodewijk XV-stijl. Er wordt gebruik gemaakt van de bestaande tuin: het hoofdgebouw is geplaatst midden op een lange gezichtslaan, die al in 1718 op een kaart voorkomt. Aan weerszijden van het voorplein verrijzen twee bouwhuizen met de functie van oranjerie en koetshuis. Van de gezichtslaan bestaat nog ongeveer één kilometer achter het hoofdgebouw.

Kaart: Sparrendaal in 1804, detail van de kaart van Marmont van het legerkamp en pyramide bij Austerlitz en omgeving.

Meer over Sparrendaal …

Advertentie

Geschiedenis 2 – Van Oosthuyse

Tags

Driebergen, Rijsenburg, Schaepman, Schaepmanmonument, Sint Petrus' Banden, Sparrendaal, Van Oosthuyse

Van Oosthuyse

In 1805 koopt de van origine Vlaamse ondernemer Petrus Judocus van Oosthuyse het landgoed Sparrendaal op grondgebied van de hoge heerlijkheid Driebergen. Een jaar later koopt Van Oosthuyse ook de restanten van de nabijgelegen ambachtsheerlijkheid Rijsenburg. Helaas is de bijbehorende ridderhofstad Rysenborgh al vóór 1800 gesloopt. Maar Van Oosthuyse verwerft wel de titel Heer van Rijsenburg.
Het dorp Driebergen was hoofdzakelijk protestants. Gedurende korte tijd biedt de devoot katholieke Van Oosthuyse het oostelijk bouwhuis aan als schuilkerk voor katholieke bewoners.

In 1809-1810 bouwt hij vanuit Sparrendaal een nieuw dorp met rooms-katholieke kerk en logement en geeft het de naam Rijsenburg. Zijn eigen voornaam komt terug in de naam van de parochiekerk: Sint Petrus’ banden.

Geschiedenis 3 – Bisdom Utrecht

Tags

bisdom Utrecht, Driebergen, Rijsenburg, Schaepman, Schaepmanmonument, Seminarie, Sparrendaal, Van Oosthuyse, Zwijsen

Bisdom Utrecht

Van Oosthuyses kleinzoon, Thomas van Rijckevorsel, verkoopt landgoed Sparrendaal in 1854 aan het bisdom Utrecht. Het bisdom wil in Sparrendaal een grootseminarie vestigen door aanbouw van vleugels tussen hoofdgebouw en bouwhuizen.

Een inzameling onder katholieken in Nederland brengt echter genoeg geld op voor nieuwbouw op het landgoed, het grootseminarie Rijsenburg. Sparrendaal gaat tot 1864 dienen als residentie van aartsbisschop Joannes Zwijsen. Op oude ansichten is Sparrendaal wel aangeduid als “Aartsbisschoppelijk Paleis”.
In 1954 koopt de gemeente Driebergen-Rijsenburg de buitenplaats Sparrendaal en laat het restaureren voor gebruik als representatief raadhuis (1964-2006).

Geschiedenis 4 – Seminarie en Schaepman

Tags

Cuijpers, Driebergen, Kapel, Lourdesgrot, Rijsenburg, Schaepman, Schaepmanmonument, Seminarie, Sint Petrus' Banden

Seminarie en Schaepman

In 1857 komt het nieuwe seminariegebouw van architect H.J. van den Brink op het landgoed gereed, op de plek van het huidige hoge appartementengebouw. Hier worden tot 1968 priesters opgeleid voor het hele aartsbisdom Utrecht. De belangrijkste bewoner is professor H.J.A.M (Herman) Schaepman (Tubbergen 1844 – Rome 1903), die hier eerder al was afgestudeerd.

 

Schaepman in zijn werkkamer in het Seminarie

Vijf jaar na zijn dood is voor het seminariegebouw aan de Hoofdstraat een monument opgericht ter nagedachtenis aan deze priester, dichter en staatsman, naar ontwerp van architect P.J.H. Cuijpers.

 

 

De kapel van het Seminarie lag tussen de vleugels en was niet zichtbaar vanaf de Hoofdstraat.

Het seminarieterrein is al die jaren het domein van de priester-studenten en niet toegankelijk voor de bewoners van het dorp. In 1971 koopt de gemeente het hele terrein met leegstaande gebouwen. Na een kraakactie, jarenlange politieke verwikkelingen en vergeefse strijd voor behoud, is het seminariegebouw in 1984 gesloopt. Het terrein wordt deels bebouwd en krijgt verder een functie als recreatie- en evenemententerrein. De lange gezichtslaan en andere lanen worden hersteld.

De Lourdesgrot, verder op het terrein bij een kleine vijver.

Aan de tijd van het grootseminarie herinnert het Schaepmanmonument, maar ook de verder op het terrein gelegen restanten van een Lourdesgrot en lange muren. Het aartsbisschoppelijke wapen en een gedenksteen uit de voorgevel van het hoofdgebouw zijn aangebracht aan de achterzijde van de Sint Petrus’ banden kerk.

 

 

 

 

 

Langs de toegangsweg naar het hoofdgebouw stond een kapelletje, met daarin een beeld van Petrus.

Meer informatie over Schaepman en het monument is te lezen in de brochure die in 2003 is uitgebracht door de plaatselijke historische kring.

 

 

Kaart 1930

Tags

Driebergen, Rijsenburg, Schaepman, Schaepmanmonument, Seminarie, Sint Petrus' Banden, Sparrendaal

Op deze topografische kaart van 1930 is het Schaepmanmonument aangegeven. (Bron: website http://www.topotijdreis.nl/ van Kadaster).
Hoofdgebouw en bouwhuizen van Sparrendaal liggen aan de Hoofdstraat, ten zuidoosten van het monument.
Ten noordwesten van het monument is het Kerkplein met de St.Petrus banden kerk gelegen (aangegeven met RCK).
Het seminariegebouw ligt centraal op het verder grotendeels onbebouwde landgoed Sparrendaal.